ประเภทของเครื่องปั้นดินเผา

1.เครื่องถ้วยชาม ได้แก่ ผลิตภัณฑ์สำหรับใส่อาหารที่ใช้ในชีวิตประจำวันทั้งที่บ้าน ร้านอาหารหรือโรงแรม เป็นต้น มีลักษณะที่แตกต่างกันไปตามคุณสมบัติของเนื้อดิน การออกแบบและการเผา 2.กระเบื้อง หมายถึง ผลิตภัณฑ์ที่ใช้ประดับตกแต่งในงานก่อสร้างอาคารบ้านเรือน ได้แก่ กระเบื้องปูพื้น กระเบื้องบุผนังทั้งภายในและภายนอกอาคาร กระเบื้องโมเสก กระเบื้องมุงหลังคา เป็นต้น 3.อิฐก่อสร้าง ใช้สำหรับทำผนังกำแพงและปูพื้น เช่น อิฐมอญ อิฐบล็อค อิฐโปร่ง 4.เครื่องตกแต่งบ้าน หมายถึง ผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในการตกแต่งอาคารบ้านเรือนทุกชนิด เช่น เสาระเบียง โต๊ะ เก้าอี้ เป็นต้น 5.เครื่องสุขภัณฑ์ ได้แก่ ผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในห้องน้ำและห้องปฏิบัติการ เช่น อ่างล้างมือ โถส้วม เป็นต้น 6.เครื่องประดับ หมายถึง ผลิตภัณฑ์ที่ใช้ประดับตกแต่งร่างกาย เช่น ต่างหู สร้อยคอ ที่ติดผม รวมทั้งเครื่องประดับบ้านเรือนเพื่อความสวยงาม เช่น ตุ๊กตาต่างๆ กล่องใส่เครื่องประดับ เป็นต้น 7.เครื่องใช้ในครัวเรือน ได้แก่ ผลิตภัณฑ์สำหรับใช้สอยในชีวิตประจำวันอื่นๆ เช่น กระถางต้นไม้ โอ่ง หม้อน้ำ แจกัน โคมไฟ เป็นต้น ที่มา: สุขุมาล เล็กสวัสดิ์,เครื่องปั้นดินเผาพื้นฐานการออกแบบและปฏิบัติงาน.2548:2

ดิน (SOIL)

ดิน เป็นส่วนประกอบที่สำคัญของเปลือกผิวโลกและเป็นเทหวัตถุธรรมชาติที่สร้างตัวขึ้นมาจากการสลายตัวผุพังของอนินทรียวัตถุ อันมีน้ำและสภาวะของอากาศเป็นตัวนำ หิน และแร่ธาตุผสมคลุกเคล้ากับอินทรีวัตถุที่ได้จากการสลายตัวผุพังของพืชและสัตว์ สิ่งเหล่านี้จะสร้างตัวเปลี่ยนแปลงไปตามกาลเวลาซึ่งขึ้นอยู่กับสภาพแวดล้อมที่จะเป็นตัวกำหนดกระบวนการสร้างดิน ดินที่เกิดขึ้นนี้จะมีลักษณะเป็นรูปธรรม มีตัวตนมีขอบเขตทั้งด้านกว้าง ยาวลึก และมีคุณสมบัติเฉพาะตัวที่แตกต่างกันในแต่ละสภาพแวดล้อม ลักษะณะเหล่านี้ได้แก่ความเหนียว ความหยาบ ความร่วน และสีดิน เป็นต้น

แป้นหมุน

แป้นหมุนมีหลายชนิดให้เลือกใช้ทั้งแบบไฟฟ้า (Electric Wheel)และแบบถีบหรือเตะ (Kick Wheel) อาจมีความลำบากในการขึ้นรูปจากแป้นหมุนที่ด้อยคุณภาพ แต่ช่างที่ชำนาญแล้วสามารถใช้แป้นหมุนได้ทุกชนิด แป้นหมุนที่สะดวกสำหรับผู้เริ่มต้นคือ แป้นหมุนไฟฟ้า เพราะไม่ต้องกังวลกับการใช้ส่วนต่างๆของร่างกายพร้อมๆกันขณะขึ้นรูป แป้นหมุนแบบถีบนั้นอาจมีความลำบากขณะที่ต้องใช้ทั้งมือและเท้าพร้อมๆกัน แต่ลักษณะการหมุนของแป้นสามารถควบคุมได้อย่างนุ่มนวลเป็นธรรมชาติมากกว่าโดยเฉพาะการหมุนอย่างช้าๆ

เนื้อดินในการทำเครื่องปั้นดินเผา

โดยทั่วไปนิยมเลือกดินที่มีความเหนียว เมื่อนำมาหมักผสมกับน้ำอย่างพอเหมาะแล้วก็สามารถจะนำมาปั้นหรือขึ้นรูปทรงต่างๆ ได้ตามต้องการ
ดินที่เหนียวมากๆสังเกตได้ง่ายโดยดูที่เนื้อของดินมักจะมีความละเอียด เมื่อจับต้องดูจะลื่นมือ ดินประเภทนี้จะเกิดในที่ราบลุ่มหรือบริเวณริมฝั่งแม่น้ำ จะมีสีออกดำ น้ำตาลเข้ม จนถึงสีเทา เมื่อนำไปเผาให้สุกจะได้ผลงานที่มีสีส้มถึงสีขาวเนื้อแกร่งดีมาก ส่วนการนำไปใช้ควรเลือกเนื้อดินดังนี้

1. ดินที่มีเนื้ออ่อนมากนั้นควรใช้ขึ้นรูปที่มีขนาดใหญ่ๆ ซึ่งต้องใช้เวลาในการปั้นนาน แต่ข้อเสียคือดินเนื้ออ่อนนี้จะมีปริมาณการหดตัวสูงเพราะมีน้ำผสมอยู่ในเนื้อดินมาก

2. ดินอ่อนธรรมดา ควรใช้ในการขึ้นรูปปั้นภาชนะ ประเภทหม้อ ถ้วยชาม แจกัน หรือกระถาง ฯลฯ ส่วนการหดตัวมีปริมาณการหดตัวปานกลาง

3. ดินหมาด ดินชนิดนี้เหมาะในการทำแบบพิมพ์กด แม่พิมพ์ปูนปลาสเตอร์เพราะสามารถจะตกแต่งให้เรียบร้อยได้สะดวก

4. ดินเกือบแห้ง แต่ไม่ถึงกับจะแห้งทีเดียวนัก ดินนี้เหมาะแก่การนำไปแกะเป็นลวดลายต่างๆ แต่จะใช้ปั้นไม่ได้แล้ว ในระยะนี้ปริมาณการหดตัวเกือบไม่มี

5. ดินแห้ง แต่ยังมีความชื้นอยู่เล็กน้อย เรียกว่าดินเริ่มแห้งแล้ว ผิวดินจะมีฝ้าขาวๆถ้าเช็ดถูจะเห็นเป็นรอย ดินแห้งขนาดนี้ใช้ทำอะไรไม่ได้ต้องยุบและนำไปนวดใหม่

การขึ้นรูปด้วยแป้นหมุน Throwing Method

การขึ้นรูปด้วยแป้นหมุนเป็นวิธีการหนึ่งในการขึ้นรูปเครื่องปั้นดินเผาที่ได้รับความนิยม และใช้กันมากที่สุดตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน แป้นหมุนเป็นเครื่องมือที่ประดิษฐ์ขึ้นมาเพื่อช่วยในการทำเครื่องปั้นดินเผาให้สะดวกและรวดเร็วขึ้น

ประโยชน์ของแป้นหมุน

1. ประหยัดเวลาในการทำงาน และได้งานที่เรียบร้อยสม่ำเสมอรวดเร็ว

2. ช่วยทุ่นแรงในการทำงานลงไปได้มาก

3. เพิ่มจำนวนการผลิตได้ คือ สามารถผลิตได้เป็นจำนวนมากในระยะเวลาเพียงสั้นๆทันตามความต้องการของตลาด

หลักการขึ้นรูปด้วยแป้นหมุน

1. การวางดินลงบนแป้นต้องกดอัดดินให้แน่นลงตรง

2. วางมือตั้งดินให้ได้ศูนย์ ใช้มือซ้ายกดก้อนดินในทิศทางที่ก้อนดินนั้นหมุนทวนแล้วใช้นิ้วหัวแม่มือกดดินแล้วดึงขึ้นหลายๆครั้ง ข้อศอกและแขนจะต้องไม่แกว่ง ช่วงนี้ต้องใช้ความเร็วของแป้นหมุนสูง ใช้น้ำผสมให้ดินกับมือเปียกอยู่เสมอ

3. ขึ้นรูปกรวย เมื่อได้ศูนย์กลางแล้วใช้มือขวาประกบกับมือซ้ายให้นิ้วมือเกยประสานกันแล้วใช้อุ้งมือทั้งสองข้างกดดินรัดปลายนิ้วทั้งสองข้างเข้าหากันและรูดขึ้นช้าๆก้อนดินจะรีดขึ้นสูงลักษณะรูปกรวย

4. เปิดก้นหลุม ใช้ปลายนิ้วหัวแม่มือขวากดลงตรงศูนย์กลางแล้วค่อยๆ บีบดินให้กว้างออกเปิดให้ก้นหลุมลึก ต้องใช้น้ำหยดเสมอเพื่อมิให้ดินติดมือและลื่น สะดวกต่อการบีบขึ้นรูปทรงได้ง่าย ดูอย่าให้หลุมลึกจนถึงแป้นหมุน

ประโยชน์ของเครื่องปั้นดินเผา

1. เป็นภาชนะสำหรับใช้สอยในชีวิตประจำวัน

2. เป็นเครื่องประดับตกแต่ง

3. เป็นของที่ระลึกในโอกาสต่างๆ

4. เพิ่มรายได้ให้แก่ชุมชน เพราะหากตั้งใจผลิตขึ้นมาด้วยความประณีต
ก็จะสามารถนำมาขายในราคาสูงได้

เครื่องปั้นดินเผา

เครื่องปั้นดินเผา คือ สิ่งที่ผลิตขึ้นโดยนำเอาดิน หรือดินเหนียว หิน ทราย แร่ธาตุต่างๆมาผสมน้ำ ปั้นขึ้นรูปตามรูปร่างที่ต้องการ แล้วเผาให้แข็งตัวเพื่อคงรูปร่างอยู่ได้ ส่วนภาชนะดินเผาเรียกว่า "Pottery" เป็นภาชนะสำหรับบรรจุของเหลวหรือของแข็งสำหรับการบริโภค เช่น หม้อ ไห จาน ชาม ถ้วย รวมไปถึงแจกันหรือคนโท

เครื่องปั้นดินเผา (Ceramic) มีความหมายรวมไปถึงสิ่งที่เป็นส่วนประดับ เช่น รูปปั้นตุ๊กตาต่างๆ ลวดลายที่ใช้ประดับอาคาร กระเบื้องเคลือบและสิ่งอื่นๆที่ทำจากส่วนผสมของดินมาเผาไฟ

มนุษย์รู้จักการใช้เครื่องปั้นดินเผาเป็นระยะเวลายาวนานแล้ว การจัดแบ่งประเภทเครื่องปั้นดินเผาเพื่อการวิเคราะห์แบ่งตาม 2 ประเภท คือ อุณหภูมิที่เผากับแบ่งตามเนื้อดิน ชนิดของเครื่องปั้นดินเผาแบ่งตามอุณหภูมิการเผาแบ่งออกเป็น

1. ต่ำกว่า 1,000 องศาเซลเซียส เป็นวัตถุดินเผา (Terra Cotta)

2. 1,000 - 1,200 องศาเซลเซียส เป็นเครื่องปั้นเนื้อดิน (Earthen Ware)

3. 1,200 - 1,300 องศาเซลเซียส เป็นเครื่องปั้นเนื้อแกร่ง (Stone Ware)

4. 1,300 - 1,450 องศาเซลเซียส เป็นเครื่องเคลือบ (Poreclain)